Geografia - studia I stopnia

II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA

Absolwent posiada podstawową wiedzę z zakresu geografii oraz zna relacje kształtujące funkcjonowanie systemu przyroda–człowiek. Zna podstawowe procesy zachodzące w przyrodzie, społeczeństwie i gospodarce. Posiada umiejętności wykorzystywania wyników analiz i informacji o naturalnych i antropogenicznych zjawiskach i procesach dla potrzeb kompleksowego gospodarowania i zarządzania przestrzenią.

Absolwent jest przygotowany do: pracy w instytucjach zajmujących się środowiskiem przyrodniczym, jego kształtowaniem i ochroną; pracy w instytucjach zajmujących się gospodarką przestrzenną, warunkami życia ludzi oraz organizacją działalności społeczno-gospodarczej oraz pracy w szkolnictwie – po ukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy oraz umie posługiwać się językiem specjalistycznym w stopniu niezbędnym do wykonywania zawodu. Absolwent jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia.

III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA

III.1 GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS

III.2 SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS

III.3 WYSZCZEGÓLNIENIE TREŚCI I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH

1. Kształcenie w zakresie podstaw geografii

Treści kształcenia: Przedmiot i zakres geografii. Geografia nauką o środowisku geograficznym pojmowanym jako środowisko życia człowieka. Geneza i zarys rozwoju myśli geograficznej. Polska myśl geograficzna i jej twórcy. Struktura wiedzy geograficznej – geografia ogólna i regionalna, specjalistyczne obszary geografii ogólnej. Związek geografii z innymi naukami. Funkcje geografii – poznawcze, wychowawcze, praktyczne. Ośrodki geograficzne w Polsce – najważniejsze nurty i osiągnięcia badawcze. Naukowe czasopisma geograficzne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia istoty i specyfiki geograficznego ujęcia rzeczywistości; rozumienia genezy geografii jako nauki i wiedzy praktycznej o środowisku – miejscu życia człowieka.

2. Kształcenie w zakresie astronomicznych podstaw geografii

Treści kształcenia: Układy współrzędnych sferycznych stosowane w astronomii i geografii. Elementarne zjawiska na sferze niebieskiej. Wpływ atmosfery ziemskiej na obserwacje ciał niebieskich. Ruch roczny Słońca. Czas – skale czasowe używane w astronomii. Instrumenty astronomiczne. Wyznaczanie szerokości i długości geograficznej oraz czasu i azymutu z obserwacji astronomicznych. Wykorzystywanie sztucznych satelitów Ziemi. Prawa ruchu planet. Układ Słoneczny. Słońce i jego oddziaływanie na Ziemię.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: posługiwania się wiedzą z zakresu astronomii do określenia relacji między Ziemią jako planetą a zjawiskami zachodzącymi w atmosferze, hydrosferze i litosferze; umiejscawiania tych zjawisk na powierzchni Ziemi.

3. Kształcenie w zakresie systemów informacji geograficznej

Treści kształcenia: Systemy Informacji Geograficznej i ich związki z geografią. (GIS – Geographic Information System). Dane przestrzenne i atrybuty, cechy danych. Modele danych: wektor – raster. Obiekty przestrzenne – topologia. Typy baz danych. Przetwarzanie danych. Cyfrowy model rzeźby. Źródła danych geograficznych. Wprowadzanie danych. Wizualizacja zawartości bazy danych. Światowy System Wyznaczania Współrzędnych (GPS – Global Positioning System). Podstawowe programy GIS. GIS jako narzędzie analiz przestrzennych – zastosowania.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania Systemów Informacji Geograficznej jako podstawowych narzędzi do tworzenia baz danych o środowisku; wykorzystywania Systemów Informacji Geograficznej do analiz przestrzennych; posługiwania się danymi cyfrowymi i podstawowymi programami GIS.

4. Kształcenie w zakresie matematyki

Treści kształcenia: Rachunek macierzowy – zastosowania do rozwiązywania układów równań. Układy współrzędnych i ich transformacje. Elementy rachunku różniczkowego i całkowego. Elementy statystyki matematycznej. Elementy analizy statystycznej.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: posługiwania się matematycznym opisem zjawisk i procesów przestrzennych; posługiwania się metodami matematycznymi i statystycznymi w geografii; abstrakcyjnego rozumienia problemów z zakresu geografii fizycznej i społeczno-ekonomicznej.

5. Kształcenie w zakresie fizyki i chemii Ziemi

Treści kształcenia: Ewolucja materii we Wszechświecie. Pole elektromagnetyczne. Pole geomagnetyczne. Ruchy ciał niebieskich w układzie topocentrycznym. Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi. Zjawiska związane z układami Ziemia–Słońce oraz Ziemia–Księżyc. Drgania i fale. Teoria elastyczności w badaniu ośrodków skalnych. Zjawisko promieniotwórczości, przemiany promieniotwórcze. Badania fizyczne mikrostruktury minerałów i skał. Zasady zachowania energii i masy. Dynamika płynów. Termodynamika fenomenologiczna. Woda i procesy w niej zachodzące. Migracje pierwiastków chemicznych w wodzie i atmosferze.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania praw fizyki i chemii do wyjaśnienia genezy zjawisk występujących w środowisku; prognozowania zachowania środowiska; identyfikowania skutków działania praw przyrody; wykorzystywania praw przyrody w działalności człowieka.

6. Kształcenie w zakresie ekonomii

Treści kształcenia: Działalność gospodarcza jako czynnik zmian środowiska życia człowieka i krajobrazu. Etapy rozwoju nowożytnej gospodarki światowej z perspektywy geograficznej. Podstawowe kategorie ekonomiczne. Czynniki wpływające na koniunkturę gospodarczą w różnych koncepcjach ekonomicznych. Wpływ procesów globalnych na sytuację gospodarczą.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: posługiwania się elementarnymi pojęciami z dziedziny ekonomii; rozumienia różnych koncepcji rozwoju gospodarczego; rozumienia podstawowych procesów gospodarczych i ich wpływu na środowisko życia człowieka i poziom zaspokojenia jego potrzeb.

7. Kształcenie w zakresie socjologii

Treści kształcenia: Socjologia jako nauka. Podstawowe kategorie pojęciowe socjologii – społeczeństwo, społeczność, tożsamość terytorialna, zbiorowość, wspólnota terytorialna, więzi społeczne, stosunki społeczne. Metody badawcze socjologii. Struktura społeczna. Świadomość i tożsamość społeczna. Symbole i kultura. Grupy i organizacje. Instytucje społeczne. Interakcje społeczne. Nierówności społeczne. Dewiacje i zaburzenia społeczne. Terytorialne postaci życia zbiorowego. Wiejskie i miejskie formy życia społecznego. Społeczeństwo współczesne.

 Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: posługiwania się podstawowymi kategoriami pojęciowymi socjologii; rozumienia przyczyn stratyfikacji oraz przebiegu procesów społecznych; rozumienia wpływu procesów społecznych na zróżnicowanie przestrzeni i krajobrazu.

B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH

1. Kształcenie w zakresie geomorfologii

Treści kształcenia: Metody badawcze geomorfologii. Czynniki endogeniczne i procesy egzogeniczne w powstawaniu i kształtowaniu form powierzchni Ziemi. Wietrzenie. Procesy i formy denudacyjne. Rzeźbotwórcza działalność rzek. Procesy i formy krasowe. Rzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodów, formy rzeźby plejstoceńskiego i współczesnego zlodowacenia. Strefa peryglacjalna. Procesy i formy eoliczne. Rzeźba litoralna. Formy biogeniczne. Formy antropogeniczne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozpoznawania form powierzchni Ziemi oraz ich genezy; oceny intensywności procesów rzeźbotwórczych w różnych warunkach środowiskowych; oceny skutków działania procesów rzeźbotwórczych dla środowiska geograficznego i człowieka; wykorzystywania narzędzi badawczych w pracy terenowej i gabinetowej.

2. Kształcenie w zakresie hydrologii i oceanografii

Treści kształcenia: Metody badawcze hydrologii. Hydrosfera, obieg wody, zasoby wodne. Bilans wodny. Modele matematyczne obiegu wody. Wody podziemne. Źródła. Elementy potamologii, limnologii i glacjologii. Kartowanie hydrograficzne. Gospodarka wodna i ochrona wód.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania metod badawczych hydrologii do rozpoznawania, prognozowania i wyjaśniania zjawisk związanych z krążeniem i retencją wód; wskazywania możliwości zaistnienia zjawisk ekstremalnych w środowisku wodnym; oceny wpływu zjawisk ekstremalnych na działalność człowieka.

3. Kształcenie w zakresie meteorologii i klimatologii

Treści kształcenia: Metody badawcze meteorologii i klimatologii. Atmosfera – temperatura, ciśnienie, prądy powietrzne, para wodna, opady atmosferyczne. Promieniowanie Słońca, Ziemi i atmosfery. Temperatura gleby, rozkład przestrzenny temperatury na Ziemi. Czynniki klimatotwórcze. Przestrzenny rozkład ciśnienia na globie. Ogólna cyrkulacja atmosfery. Rozmieszczenie opadów. Klasyfikacja klimatów. Zmiany klimatu.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozpoznawania i interpretowania stanów atmosfery; określania typów pogody; prognozowania pogody na podstawie danych meteorologicznych z sieci stacji oraz własnych pomiarów; określania wpływu warunków pogodowych na zdrowie człowieka, gospodarkę i środowisko geograficzne.

4. Kształcenie w zakresie geografii ekonomicznej

Treści kształcenia: Rozwój i osiągnięcia geografii ekonomicznej. Środowisko przyrodnicze i jego rola w działalności produkcyjnej człowieka. Rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej. Problemy wyżywienia ludności. Rozwój przemysłu, czynniki lokalizacji przemysłu. Transport i łączność. Region ekonomiczny.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: przetwarzania i wykorzystywania danych i wiedzy o gospodarce w przestrzeni; rozumienia zjawisk i procesów gospodarczych; wykorzystywania wiedzy z zakresu geografii ekonomicznej dla celów poznawczych i utylitarnych.

5. Kształcenie w zakresie geografii społecznej

Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia i koncepcje geografii społecznej. Człowiek i zbiorowości ludzkie jako przedmiot badań geograficznych. Rozmieszczenie, dynamika i struktury ludności. Środowisko w świadomości człowieka. Struktury i powiązania społeczno-przestrzenne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: korzystania ze źródeł statystycznych dotyczących różnych zagadnień i problemów społecznych w przestrzeni; rozpoznawania procesów ludnościowych oraz ich związków ze środowiskiem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym; analizowania i interpretowania struktur społecznych; analizowania i interpretowania terytorialnych nierówności w poziomie życia ludności.

6. Kształcenie w zakresie geografii osadnictwa

Treści kształcenia: Problemy badawcze geografii osadnictwa. Czynniki kształtujące osadnictwo – rozwój społeczny, gospodarczy i cywilizacyjny oraz rola i znaczenie środowiska przyrodniczego. Osadnictwo wiejskie. Powstanie i rozwój miast. Systemy osadnicze.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: analizowania i oceniania procesów kształtujących sieć osadniczą; wykorzystywania teorii, modeli i metod badawczych z zakresu geografii osadnictwa; wyjaśniania i kształtowania relacji między rozwojem sieci osadniczej a innymi zjawiskami i procesami w przestrzeni społeczno-gospodarczej.

7. Kształcenie w zakresie geografii politycznej

Treści kształcenia: Mapa polityczna świata w przeszłości i obecnie. Terytorium państwa i jego granice. Podział polityczny mórz i oceanów. Konflikty zbrojne. Geografia elektoralna. Ekopolityka globalna. Ekonomiczne i polityczne organizacje międzynarodowe. Problemy globalizacji.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia współcześnie zachodzących przemian politycznych na świecie, ich genezy i uwarunkowań; identyfikowania regionów konfliktowych i skutków globalizacji.

8. Kształcenie w zakresie geografii regionalnej Polski

Treści kształcenia: Jednostki strukturalno-tektoniczne. Paleogeografia. Klimat. Wody powierzchniowe i podziemne, bilans wodny. Surowce mineralne. Zbiorowiska roślinne. Typy krajobrazu naturalnego – jego przeobrażenia. Podziały regionalne Polski. Charakterystyka fizyczno-geograficzna regionów. Struktura współczesnej gospodarki. Baza i produkcja surowcowa. Zróżnicowanie struktur demograficznych. Podziały administracyjne. Struktura przemysłu. Infrastruktura techniczna. Współpraca i obroty handlowe z zagranicą.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania wiedzy z zakresu geografii fizycznej i ekonomicznej Polski do określenia relacji między człowiekiem a środowiskiem w różnej skali przestrzennej oraz w pracach projektowych w różnych sektorach gospodarki, administracji publicznej i szkolnictwa.

9. Kształcenie w zakresie geografii regionalnej świata

Treści kształcenia: Historia geologiczna Ziemi. Charakterystyka rzeźby kontynentów. Warunki klimatyczne w skali globalnej. Cechy wód powierzchniowych, flory i fauny. Ludność Ziemi. Polityczna mapa świata. Charakterystyka gospodarki światowej. Zjawiska katastroficzne w przeszłości geologicznej i zachodzące współcześnie. Charakterystyka kontynentów i regionów – cechy fizyczno-geograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody. Człowiek i jego rola, surowce mineralne, gospodarka.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykazywania powiązań między elementami środowiska a działalnością człowieka; wskazywania zagrożeń i skutków zagospodarowania powierzchni Ziemi w skali globalnej i kontynentalnej.

10. Kształcenie w zakresie geologii

Treści kształcenia: Metody badawcze geologii. Wiek Ziemi, stratygrafia, budowa Ziemi, litosfera, płaszcz i jądro Ziemi. Diastrofizm. Wulkanizm i plutonizm. Metamorfizm. Transport i akumulacja osadów, środowiska sedymentacyjne. Rodzaje skał i minerałów. Geologia historyczna. Paleogeografia – globalne zmiany środowiska w historii Ziemi. Współczesne procesy geologiczne. Działalność człowieka i jej wpływ na litosferę oraz zasoby Ziemi.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozpoznawania elementów budowy litosfery; rozpoznawania zjawisk geologicznych; określania wpływu zjawisk geologicznych na działalność gospodarczą człowieka.

11. Kształcenie w zakresie kartografii i topografii

Treści kształcenia: Kształt i wymiar Ziemi. Układy współrzędnych. Odwzorowania kartograficzne. Treści i rodzaje map. Metody przedstawiania rzeźby. Generalizacja kartograficzna. Graficzne przedstawianie danych statystycznych. Klasyfikacja map topograficznych. Międzynarodowa mapa świata. Mapy i atlasy tematyczne. Topografia i jej zadania. Instrumenty geodezyjne. Redakcja i sporządzanie map.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: redagowania i sporządzania map z wykorzystaniem technologii informacyjnej.

12. Kształcenie w zakresie gleboznawstwa i geografii gleb

Treści kształcenia: Gleba jako wielofunkcyjny komponent środowiska przyrodniczego. Czynniki i procesy glebotwórcze. Profil glebowy jako zapis dziejów funkcjonowania środowiska. Poziomy genetyczne i diagnostyczne gleb. Jednostki taksonomiczne gleb, systematyka gleb Polski, taksonomie międzynarodowe. Geograficzne uwarunkowania rozmieszczenia gleb na kontynentach. Gleby Polski i ich waloryzacja. Mapy gleb. Naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla pokrywy glebowej na kuli ziemskiej. Strategie ochrony gleb.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: określania i rozpoznawania typów gleb i ich elementów składowych; wykorzystywania terenowych i laboratoryjnych metod badawczych; wskazywania optymalnego zagospodarowania gleb.

13. Kształcenie w zakresie kształtowania i ochrony środowiska

Treści kształcenia: Geoekologia, kształtowanie i ochrona środowiska. Struktura środowiska przyrodniczego. Ochrona atmosfery. Funkcje gleb. Zasoby gleby w zespole elementów przyrody. Dewastacja i degradacja oraz rekultywacja gleb. Zasoby wodne a potrzeby gospodarki. Zanieczyszczanie wód podziemnych i morskich. Hydrologiczne efekty procesu urbanizacji. Podstawy prawne ochrony wód. Relacje człowiek–środowisko. Mapy wykorzystywania krajobrazu. Wyznaczniki stanu środowiska w skali globalnej i regionalnej. Rozwój idei ochrony środowiska. Działalność gospodarcza człowieka a zagrożenia dla środowiska w skali globalnej. Główne kierunki zrównoważonego rozwoju na świecie. Ochrona przyrody.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: określania stanu środowiska; identyfikowania zagrożeń powodowanych działaniami gospodarczymi człowieka; waloryzowania środowiska dla potrzeb człowieka; oceniania wpływu działalności człowieka na środowisko.

14. Kształcenie w zakresie gospodarki przestrzennej

Treści kształcenia: Zasady lokalizacji działalności społeczno-gospodarczej. Równowaga przestrzenna. Interakcje i relacje przestrzenne. Przestrzenna struktura gospodarki i społeczeństwa – dynamika i ewolucja. Praktyczny wymiar gospodarki przestrzennej – ład przestrzenny.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: analizowania rozwoju społeczno-ekonomicznego i zagospodarowania przestrzennego w różnej skali geograficznej; oceniania uwarunkowań i skutków zagospodarowania przestrzennego; programowania rozwoju gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego.

15. Kształcenie w zakresie planowania przestrzennego

Treści kształcenia: Planowanie przestrzenne – plan a pojęcie studium zagospodarowania przestrzennego. Narzędzia planowania. Funkcja planowania regionalnego. Struktura planu zagospodarowania przestrzennego. Unormowania prawne i organizacyjne dotyczące planowania przestrzennego. Społeczna akceptacja koncepcji przestrzennego zagospodarowania obszarów.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia idei tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego; konstruowania planów zagospodarowania przestrzennego zgodnie z normami prawno-administracyjnymi i wymogami środowiska.

16. Kształcenie w zakresie teledetekcji

Treści kształcenia: Współczesne techniki i systemy teledetekcyjne. Zakresy promieniowania elektromagnetycznego wykorzystywane w zdalnych badaniach Ziemi. Fotogrametryczne zdjęcia lotnicze. Informatyka teledetekcyjna. Interpretacja zdjęć oraz obrazów satelitarnych. Teledetekcja środowiska geograficznego.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania obrazów satelitarnych i zdjęć lotniczych do analizy środowiska; wykorzystywania obrazów satelitarnych i zdjęć lotniczych do planowania działalności człowieka; wskazywania obszarów zagrożonych antropopresją w oparciu o techniki analityczne i cyfrowe.

IV. PRAKTYKI

Praktyki powinny trwać nie krócej niż 3 tygodnie.

Zasady i formę odbywania praktyk ustala jednostka uczelni prowadząca kształcenie.

V. INNE WYMAGANIA

1.      Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu wychowania fizycznego – w wymiarze 60 godzin, którym można przypisać do 2 punktów ECTS; języków obcych – w wymiarze 120 godzin, którym należy przypisać 5 punktów ECTS; technologii informacyjnej – w wymiarze 30 godzin, którym należy przypisać 2 punkty ECTS. Treści kształcenia w zakresie technologii informacyjnej: podstawy technik informatycznych, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menedżerska i/lub prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych, pozyskiwanie i przetwarzanie informacji – powinny stanowić co najmniej odpowiednio dobrany podzbiór informacji zawartych w modułach wymaganych do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL – European Computer Driving Licence).

2.      Programy nauczania powinny obejmować treści humanistyczne lub inne poszerzające wiedzę ogólną w wymiarze nie mniejszym niż 60 godzin, którym należy przypisać nie mniej niż 3 punkty ECTS.

3.      Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu ochrony własności intelektualnej, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

4.      Programy nauczania powinny przewidywać ćwiczenia terenowe.

5.      Za przygotowanie do egzaminu dyplomowego (w tym za przygotowanie pracy dyplomowej, jeśli przewiduje ją program nauczania) student otrzymuje 10 punktów ECTS.

lista kierunków:

Geografia - studia licencjackie