Socjologia - studia I stopnia

II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA

Absolwent posiada wiedzę z zakresu socjologii poszerzoną o podstawy nauk społecznych. Zdobyte umiejętności umie wykorzystać w pracy zawodowej z zachowaniem zasad etycznych i prawnych. Posiada umiejętności rozwiązywania problemów zawodowych, a także gromadzenia, przetwarzania oraz pisemnego i ustnego przekazywania informacji. Posiada umiejętności pracy zespołowej. Umie wykonywać podstawowe analizy statystyczne z pomocą informatycznych narzędzi wspomagających. Umie komunikować się z otoczeniem. Potrafi wykonywać analizy społeczne pod kątem odpowiednich adresatów, zdając sobie sprawę z ograniczeń towarzyszących transferowi wiedzy. Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. Jest przygotowany do pracy w instytucjach publicznych, prywatnych i non profit. Jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia.

III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA     

III.1 GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS    

III.2 SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS

III.3 WYSZCZEGÓLNIENIE TREŚCI I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA       

A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH

1. Kształcenie w zakresie podstaw socjologii

Treści kształcenia: Presocjologiczna refleksja nad społeczeństwem i miejscem jednostki w społeczeństwie. Powstanie socjologii akademickiej. Socjologia a inne nauki społeczne. Zachowania, działania, interakcje. Stosunki społeczne, organizacja, struktura społeczna. Dynamika struktur. Działania masowe i ruchy społeczne. Całości społeczne. Kultura. Socjalizacja. Socjologiczna koncepcja osobowości. Tożsamość i role społeczne. Struktura roli społecznej. Więź społeczna. Koncepcje ładu społecznego. Organizacja i dezorganizacja. Kontrola społeczna. Konformizm i dewiacja. Świadomość społeczna i opinia publiczna. Stratyfikacja społeczna. Klasy społeczne. Gender (płeć determinowana kulturowo). Nierówności społeczne. Ruchliwość społeczna. Władza, panowanie, przywództwo. Instytucje społeczne – system polityczny, pokrewieństwo, małżeństwo, rodzina, religia. Zmiana społeczna, rozwój, postęp. Nowoczesność, późna nowoczesność, ponowoczesność. Teoria a empiria w socjologii.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia podstawowych terminów i pojęć oraz najważniejszych teorii socjologicznych; czytania tekstów socjologicznych i innych, w których wykorzystuje się materiały socjologiczne; stosowania kategorii socjologicznych do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego; rozwijania „wyobraźni socjologicznej”.

2. Kształcenie w zakresie antropologii kulturowej

Treści kształcenia: Miejsce antropologii kultury wśród innych nauk społecznych. Szkoły i kierunki antropologii kulturowej. Antropologiczna koncepcja człowieka. Antropologiczna koncepcja języka. Antropologiczna koncepcja religii. Antropologiczna koncepcja narodu. Systemy pokrewieństwa. Zmiana kulturowa i jej źródła – zagadnienia rozwoju i postępu w kulturze. Problemy tożsamości kulturowej. Hipoteza „konfliktu cywilizacji”. Etniczność – koncepcje „mniejszości”. Kulturowa dominacja i podporządkowanie. Techniki dominacji. Etniczność i procesy migracji przestrzennych. Asymilacja. Stosunki etniczne w Polsce. Antropologia społeczeństwa nowoczesnego – kultury lokalne. Hipoteza „kultury ubóstwa”. Kultura chłopska w społeczeństwie przemysłowym. Kultura etnicznego ghetta.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia problematyki uniwersalizmu i partykularyzmu form życia zbiorowego ludzi; dostrzegania elementów ciągłości w procesach zmian społecznych; rozpoznawania osobliwości kultur lokalnych.

3. Kształcenie w zakresie systemów, struktur i procesów społecznych w różnych perspektywach teoretycznych

Treści kształcenia: Koncepcja systemu społecznego. Funkcjonalizm. Neofunkcjonalizm. Struktura systemów społecznych. Czynniki różnicujące poszczególne kategorie zbiorowości, historyczne uwarunkowania tych różnic. Strukturalne determinanty indywidualnych zachowań. Równowaga i napięcia w strukturze systemów społecznych. Procesy społeczne – zmiany demograficzne i ich korelaty oraz zmiany w strukturze: własności, konsumpcji, gospodarki, organizacji politycznej. Problem „macro-micro link” i jego rozwiązania. Instytucje i procesy instytucjonalizacji. Pojęcie zmiany społecznej w podstawowych orientacjach metodologicznych socjologii: ewolucjonizm, teorie konfliktu, funkcjonalizm, neo-weberyzm, koncepcja strukturacji A. Giddensa, podstawowe tezy „socjologii historycznej”, teorie modernizacji. Źródła, podstawowe założenia i przykłady teorii rozwoju zależnego. Źródła, podstawowe założenia i przykłady teorii rozwoju alternatywnego. Planowa zmiana społeczna w kręgu współczesnej refleksji nad zmianą społeczną i rozwojem społecznym. Nośniki zmiany społecznej. Zjawisko „oporu wobec zmian”. Koncepcja traumy kulturowej P. Sztompki, interpretacje polskiej transformacji.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia pojęcia „społeczeństwo” i sporów o jego ontologię; świadomego wyboru perspektywy teoretycznej i dostrzegania konsekwencji tego wyboru; analizowania struktur systemu społecznego i powiązań między jej poszczególnymi elementami; rozumienia koncepcji „społeczeństwa jako procesu”; wykorzystywania kategorii teoretycznych do analizy zmian społecznych we współczesnym społeczeństwie polskim.

4. Kształcenie w zakresie psychologii społecznej

 Treści kształcenia: Człowiek jako przedmiot i podmiot w relacjach społecznych. Stadia rozwoju społecznego jednostki – zachowania konformistyczne i nonkonformistyczne. Orientacje teoretyczne opisujące i wyjaśniające relacje interpersonalne i międzygrupowe psychologii – psychoanaliza, behavioryzm, pragmatyzm, interakcjonizm. Psychologia poznawcza, psychologia ewolucyjna. Język i procesy komunikacji w grupach społecznych. Atrakcyjność interpersonalna w procesach komunikacji. Poznawanie siebie i innych. Procesy socjalizacji – powstawanie społecznej osobowości człowieka. Tożsamość. Socjalizacja pierwotna i wtórna, socjalizacja antycypująca. Mechanizmy wpływu społecznego. Perswazja, manipulacja i obrona przed manipulacją. Podstawowe koncepcje dynamiki grupowej. Modele grup społecznych. Socjometryczna struktura grupy. Przywództwo w grupie. Postawy i zmiana postaw. Procesy grupowe. Konflikt i współpraca. Atrakcyjność interpersonalna. Agresja. Uprzedzenia. Stereotypy. Zachowania prospołeczne. Negocjacje, mediacje, manipulacja. Zastosowania psychologii społecznej.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia podstawowych mechanizmów dynamiki grupy społecznej i wpływu grupy na jednostkę; rozumienia roli grupy w budowaniu społecznej tożsamości człowieka; analizowania struktur grupowych i interakcji w grupie; określania związków między strukturą grupy i jej wpływem na zachowania członków grupy.

5. Kształcenie w zakresie dynamiki zmian współczesnego społeczeństwa polskiego

Treści kształcenia: Związki między polityką, gospodarką i społeczeństwem. Zmiany struktury społecznej, dynamika uwarstwienia społecznego. dynamika demograficzna polskiego społeczeństwa. zróżnicowania przestrzenne. Polskie reformy po roku 1989. Polska w Unii Europejskiej – wyzwania i szanse. Pojęcie i rozumienie społeczeństwa obywatelskiego – spory, kontrowersje i dyskusje. Prawa człowieka i wolności obywatelskie. Społeczeństwo obywatelskie i dynamika rozwoju „trzeciego sektora” we współczesnej Polsce. Gospodarka – czynniki wzrostu gospodarczego. Zmiany w strukturze własnościowej, spory o przebieg prywatyzacji. Problemy społeczne – polityka rynku pracy, dynamika i zróżnicowanie dochodów, procesy marginalizacji społecznej. Funkcjonowanie systemu zabezpieczenia społecznego. Wymiary pluralizmu we współczesnym społeczeństwie polskim. Systemy wartości Polaków, podstawowe wymiary sporów aksjologicznych. interpretacje polskiej wersji zmiany społecznej.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia zmian w społeczeństwie polskim i ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych; analizowania gospodarczych, politycznych i społecznych uwarunkowań tych zmian.

6. Kształcenie w zakresie ekonomii

Treści kształcenia: Ekonomia jako nauka społeczna. Normatywne i pozytywne programy ekonomii. Koncepcja systemu ekonomicznego. Podstawowe kategorie ekonomiczne – zasoby, produkty, towary, gospodarowanie, rynek i jego rodzaje, kapitał i akumulacja kapitału. Popyt i jego determinanty. Podaż, krzywa popytu i krzywa podaży. Cena równowagi. Rola cen w gospodarce. Model konkurencji doskonałej. Rynek i państwo. Przesłanki alokacyjnej zawodności rynku. Zachowania konsumenta. Elastyczność popytu. Prawo Engela. Rynki kapitałowe. Zasady funkcjonowania giełdy. Handel zagraniczny, protekcjonizm w handlu zagranicznym. Wspólny rynek Unii Europejskiej. Rynek globalny. Światowy system gospodarczy. Analiza makroekonomiczna – Produkt Krajowy Brutto i Produkt Narodowy Brutto. Makroekonomiczna polityka państwa – fiskalna i monetarna. Budżet państwa. Deficyt budżetowy. Problematyka wzrostu gospodarczego. Czynniki wzrostu. Modele wzrostu gospodarczego. Ekonomiczna analiza rynku pracy i bezrobocia. Ekonomiczne skutki bezrobocia. Keynesizm i ekonomia podażowa. Monetaryzm. Teoria przedsiębiorstwa. Równowaga producenta. Problemy ekonomiczne „transformacji”.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia racjonalnych zachowań uczestników rynku – jednostek, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz łączących je zależności; rozumienia warunków równowagi makroekonomicznej; krytycznej analizy ekonomicznych i społecznych skutków polityki gospodarczej państwa.

7. Kształcenie w zakresie historii myśli socjologicznej i myśli społecznej

Treści kształcenia: Pre-socjologiczna myśl społeczna. Socjologiczny pozytywizm – A. Comte. Socjologia historyczna A. de Tocqueville’a. Socjologiczny ewolucjonizm. Wątki socjologiczne w systemie K. Marksa. Reakcja socjologii akademickiej na marksizm: M. Weber, G. Simmel, V. Pareto, E. Durkheim. Odmiany psychologizmu w socjologii. Socjologiczne implikacje psychoanalizy Z. Freuda. Socjologia E. Durkheima. Socjologia humanistyczna – program socjologii humanistycznej W. Dilthey’a. Antynaturalizm W. Windelbanda i H. Rickerta. F. Tönniesa „wspólnota” i „społeczeństwo”. G. Simmela koncepcja „socjologii formalnej”. Socjologia rozumiejąca M. Webera. Wątki „weberowskie” we współczesnej socjologii. Koncepcje socjologiczne F. Znanieckiego. Socjologia amerykańska i jej intelektualne podłoże. Interakcjonizm symboliczny G. H. Meada. Szkoła Chicagowska i jej socjologia empiryczna. Polska socjologia z przełomu XIX i XX wieku.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: wykorzystywania wiedzy z zakresu historii dyscypliny i jej społecznego zakorzenienia; dostrzegania i interpretowania historycznych źródeł oraz sporów teoretycznych prowadzonych we współczesnej socjologii.

B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH

1. Kształcenie w zakresie statystyki

Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia – populacja, zmienna, rodzaje zmiennych, macierze danych. Funkcja jednej zmiennej i jej rozkład. Parametry opisu wartości jednej zmiennej – wartość minimalna, maksymalna i modalna, mediana, średnia arytmetyczna, kwartyle, decyle i ich własności. Relacje między parametrami. Parametry dyspersji – rozstęp, odchylenie przeciętne, odchylenie standardowe, wariancja. Miary asymetrii, współczynniki asymetrii, rozkład symetryczny i asymetryczny. Rozkład zmiennych losowych – rozkład normalny, chi-kwadrat, t-Studenta. Standaryzacja rozkładu normalnego. Powierzchnia pod krzywą normalną. Estymacja punktowa i przedziałowa. Przedział ufności. Podstawowe zależności statystyczne – funkcje dwóch zmiennych, kowariancja i jej własności, regresja pierwszego i drugiego rodzaju, niezależność stochastyczna, maksymalna zależność statystyczna. Regresja średnich. Regresja liniowa drugiego rodzaju – metoda najmniejszych kwadratów. Interpretacja współczynników regresji liniowej. Własności współczynnika korelacji liniowej. Korelacja rangowa, miary korelacji rangowej – współczynniki Kendalla i Goodmana-Kruskala. Wnioskowanie statystyczne, testowanie hipotez statystycznych. Błędy pierwszego i drugiego rodzaju. Poziom istotności. Hipotezy parametryczne i nieparametryczne. Zastosowanie testów opartych na statystyce chi-kwadrat. Rozkład zmiennej w populacji, rozkład teoretyczny. Rozkład zmiennych w dwóch populacjach.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia podstawowych pojęć statystyki opisowej; przygotowywania danych do analizy statystycznej; zakładania zbioru danych; analizy rozkładu zmiennych losowych; stosowania podstawowych metod wnioskowania statystycznego.

2. Kształcenie w zakresie metod badań społecznych

Treści kształcenia: Badania reprezentacyjne – próba, rodzaje prób, metody doboru próby. Pytania badawcze – rodzaje, charakterystyka. Hipotezy badawcze. Zmienne i wskaźniki. Kwestionariusz ankiety i jego struktura. Pytania kwestionariusza. Techniki survey’owe. Badania pilotażowe i ich funkcje. Zasady opracowywania danych survey’owych. Przygotowanie materiału do analizy – instrukcja kodowa, kodowanie, zakładanie zbioru danych. Badania panelowe i analiza szeregów czasowych. Specyfika badań jakościowych – analiza hermeneutyczna, analiza znaczeń, analiza kontekstów. Sposób formułowania pytań badawczych. Metoda biograficzna i jej odmiany – dokumenty osobiste, wywiad narracyjny. Metoda teorii ugruntowanej. Socjologia dnia codziennego. Techniki badań jakościowych – typy wywiadów: swobodny, pogłębiony, narracyjny, zogniskowany, grupowy. Techniki analizy danych jakościowych – analiza egzemplifikacyjna, analiza konstrukcyjna, analiza typologiczna. Analiza pól semantycznych, analiza sieci. Rodzaje dokumentów urzędowych. Heurystyczna funkcja dokumentów urzędowych. Analizy szeregów czasowych – ograniczenia. Dokumentacja funkcjonowania instytucji. Język dokumentów urzędowych – problemy interpretacji. Pierwotna i wtórna kategoryzacja danych urzędowych. Problemy agregacji i de-agregacji danych zawartych w dokumentach urzędowych. Problem definiowania jednostki obserwacji. Wady dokumentów urzędowych – niekompletność, selektywność, sporność datowania. Polska statystyka publiczna – dane z Narodowych Spisów Powszechnych. Statystyki przestępczości. Statystyka publiczna Unii Europejskiej. Heurystyczne znaczenie komunikatów środków masowego komunikowania. Techniki analizy treści komunikatów prasowych, radiowych i telewizyjnych.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia podstawowych procedur przygotowania i realizacji badań sondażowych oraz ograniczeń interpretacyjnych danych uzyskiwanych w tych badaniach; aktywnego uczestniczenia w zespołach przygotowujących i realizujących badania sondażowe; stosowania podstawowych metod badań jakościowych; korzystania z podstawowych źródeł informacji urzędowych; analizowania danych urzędowych, zwłaszcza danych Głównego Urzędu Statystycznego i danych gromadzonych przez EUROSTAT.

3. Kształcenie w zakresie procesów ludnościowych

Treści kształcenia: Demografia – przedmiot i metody. Związki demografii z socjologią. Czynniki demograficzne w procesach dynamiki społecznej. źródła informacji o ruchu naturalnym ludności. Zasady budowy współczynników demograficznych. Problemy standaryzacji. Ludność – struktura i dynamika. Podstawowe cechy (wiek, płeć) – ich rola w obsadzaniu ról społecznych. źródła zjawisk demograficznych. Badanie zjawisk demograficznych. Reprodukcja ludności – podstawowe pojęcia i miary. Małżeństwa i rozwody – tendencje zmian. Zmiany w strukturze i wielkości rodziny. Rodność i płodność – tendencje zmian. Związki kohabitacyjne – ich znaczenie demograficzne. Społeczne uwarunkowania prokreacji. Pro-natalna i anty-natalna polityka ludnościowa. Umieralność. Zachorowalność i śmiertelność. Zgony według wieku i przyczyn – tendencje zmian. Umieralność niemowląt – porównania międzynarodowe. Tablice trwania życia. Starzenie się ludności. Koncepcje pierwszego i drugiego przejścia demograficznego. Gospodarcze i społeczne konsekwencje zmian w strukturze wieku ludności. Ruch wędrówkowy ludności – typy i miary migracji. Społeczne i demograficzne konsekwencje migracji. Prognozy rozwoju ludności – świat i Polska. Sytuacja demograficzna Polski.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów demograficznych; formułowania prognoz demograficznych; rozumienia czynników mających wpływ na realizm prognoz demograficznych; posługiwania się podstawowymi miarami demograficznymi w charakteryzowaniu procesów ludnościowych zachodzących w polskim społeczeństwie; analizowania społecznych konsekwencji procesów ludnościowych w polskim społeczeństwie.

4. Kształcenie w zakresie etycznych problemów zawodu socjologa

Treści kształcenia: Współczesne problemy etyczne nauki – co i jak wolno badać, granice eksperymentu naukowego. Problemy etycznej odpowiedzialności badacza. Społeczne funkcje socjologii – nauka, teoria, krytyka społeczna. Socjologia jako racja w sporach ideologicznych. Socjologia jako narzędzie społecznych diagnoz. Wykorzystanie danych z badań socjologicznych – możliwy zakres kontroli nad publikowanymi wynikami badań. Społeczne funkcje „socjologii sondażowej”. Zawód socjologa – typy ról zawodowych. Elementy etyki zawodowej socjologów – działaczy, badaczy, komentatorów.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia aksjologicznych problemów współczesnej nauki i jej społecznych funkcji; dostrzegania etycznych problemów zawodu; rozumienia społecznej odpowiedzialności socjologa-badacza i analityka; wskazywania na kwestie etyczne rozstrzygane w oparciu o aksjologiczny consensus profesji.

5. Kształcenie w zakresie współczesnych teorii socjologicznych

Treści kształcenia: Meta-teoretyczne założenia teorii socjologicznych, teorie i „orientacje metodologiczne” w socjologii. Teorie socjologiczne z perspektywy socjologii wiedzy – K. Mannheim, „Szkoła Edynburska”. Socjologia fenomenologiczna A. Schulza. „Natura” versus „kultura” – socjobiologia. Teorie wymiany – G.C. Homans i P. Blau. Sieci stosunków wymiany – R.M. Emmerson. Antropologiczne koncepcje wymiany. Teoria krytyczna w socjologii, dwa pokolenia „Szkoły Frankfurckiej”. Teoria socjologiczna T. Parsonsa. Funkcjonalizm i neo-funkcjonalizm. Instytucjonalizm i nowy instytucjonalizm – obszary analizy instytucjonalnej. Teorie konfliktu. Kontynuacje – L. Coser, C.W. Mills, R. Dahrendorf, R. Collins. Interakcjonizm symboliczny – G.H. Mead, M. Kuhn, H. Blumer, J.H. Turner. Perspektywa dramaturgiczna i etnometodologia – E. Goffman, H. Garfinkel. Teoria systemu światowego – I. Wallerstein. Socjologia po-nowoczesności – Z. Bauman.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: orientowania się w podstawowych kierunkach rozwoju teorii socjologicznych i proponowanych przez nie pojęciach; stosowania tych pojęć do opisu zjawisk społecznych kwalifikowanych jako symptomy strukturalnej zmiany społecznej.

6. Kształcenie w zakresie przygotowania i realizacji projektu badawczego

Treści kształcenia: Formułowanie problematyki badań. Formułowanie pytań badawczych. Określanie teoretycznego kontekstu i listy zmiennych do budowy modelu heurystycznego. Dobór wskaźników i budowy narzędzi badawczych. Realizacja badań. Analiza wyników. Sporządzanie raportu.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: realizowania podstawowych etapów procedury badawczej; zespołowego przygotowywania, realizacji i opracowywania wyników projektu badawczego.

IV. PRAKTYKI

Praktyki powinny trwać nie krócej niż 3 tygodnie.

Zasady i formę odbywania praktyk ustala jednostka uczelni prowadząca kształcenie.

V. INNE WYMAGANIA

1.        Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu wychowania fizycznego – w wymiarze 60 godzin, którym można przypisać do 2 punktów ECTS; języków obcych – w wymiarze 120 godzin, którym należy przypisać 5 punktów ECTS; technologii informacyjnej – w wymiarze 30 godzin, którym należy przypisać 2 punkty ECTS. Treści kształcenia w zakresie technologii informacyjnej: podstawy technik informatycznych, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menedżerska i/lub prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych, pozyskiwanie i przetwarzanie informacji – powinny stanowić co najmniej odpowiednio dobrany podzbiór informacji zawartych w modułach wymaganych do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL – European Computer Driving Licence).

2.        Programy nauczania powinny zawierać treści poszerzające wiedzę ogólną w wymiarze nie mniejszym niż 60 godzin, którym przypisać należy nie mniej niż 3 punkty ETCS.

3.        Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu ochrony własności intelektualnej.

4.        Przynajmniej 50% zajęć powinny stanowić seminaria, konwersatoria lub ćwiczenia praktyczne.

5.        Za przygotowanie do egzaminu dyplomowego oraz pracy dyplomowej (jeśli przewiduje ją program nauczania) student otrzymuje 10 punktów ECTS.

ZALECENIA

1.        Wskazana jest znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym samodzielne czytania tekstów fachowych.

lista kierunków:

Socjologia - studia licencjackie