Pedagogika specjalna - studia I stopnia

II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA

Absolwenci prezentują postawy humanistyczne: otwartości i dialogu, szacunku dla innych, wrażliwości na potrzeby człowieka – szczególnie niepełnosprawnego i wymagającego pomocy. Posiadają umiejętności posługiwania się interdyscyplinarną wiedzą dotyczącą prawidłowości rozwojowych człowieka, odchyleń organicznych, psychicznych i społecznych oraz możliwości edukacyjnych, rehabilitacyjnych i resocjalizacyjnych. Posiadają umiejętności praktyczne w zakresie wybranej specjalności. Umieją rozpoznawać i samodzielnie rozwiązywać problemy edukacyjne, rehabilitacyjne i resocjalizacyjne. Znają język obcy na poziomie biegłości językowej B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy. Posiadają umiejętności posługiwania się nowoczesnymi środkami przekazu informacji.

Absolwenci są przygotowani do pracy na stanowisku: wychowawcy, nauczyciela, nauczyciela lub specjalisty współorganizującego kształcenie integracyjne, pedagoga specjalnego–terapeuty, specjalisty–pedagoga specjalnego, pedagoga specjalnego–rehabilitanta. Są przygotowani do pracy w różnych instytucjach, w tym w: placówkach oświatowo-wychowawczych, poradniach specjalistycznych, placówkach opieki, wychowania i rehabilitacji, agendach służb socjalnych, placówkach służby zdrowia i resocjalizacyjnych, oświatowych agendach samorządowych oraz sądownictwie. Przygotowanie do pracy w szkolnictwie wymaga ukończenie specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). Absolwenci powinni być przygotowani do podjęcia studiów drugiego stopnia.

III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA  

III.1 GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS   

III.2 SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS

III.3 WYSZCZEGÓLNIENIE TREŚCI I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA    

A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH

1. Kształcenie w zakresie propedeutyki nauk społecznych

Treści kształcenia: Pojęcie, przedmiot i działy filozofii. Ontologia, gnoseologia, aksjologia, antropologia, historiozofia, etyka, estetyka. Okresy w rozwoju filozofii. Główne kierunki, przedstawiciele i zasadnicze problemy: filozofii starożytnej, filozofii średniowiecza, filozofii nowożytnej, filozofii współczesnej. Filozofia jako teren refleksji nad aksjologią i przesłankami etycznymi uprawiania nauk: biologii, psychologii, socjologii, antropologii, nauk o kulturze, pedagogiki i ich subdyscyplin. Źródła zróżnicowania paradygmatów badawczych i podejść terapeutycznych we współczesnych naukach pedagogicznych. Metoda filozoficznej analizy problemów teoretycznych i metodologicznych współczesnej nauki i jej zastosowań praktycznych. Podstawowe pojęcia z zakresu socjologii. Metodologiczny status socjologii. Początki i rozwój badań socjologicznych – dzieje dyscypliny. Subdyscypliny socjologiczne oraz ich wzajemne zależności. Status i miejsce socjologii jako nauki wśród innych nauk humanistycznych. Klasyczne i współczesne teorie socjologiczne. Procesy społeczne, struktury społeczne i wskaźniki stratyfikacji. Zmiany społeczne. Teorie związku jednostki ze społeczeństwem. Osobowość społeczna, więź społeczna, komunikacja społeczna. Strategie adaptacyjne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: operowania wiedzą naukową i określania jej przesłanek aksjologicznych i etycznych; interpretacji tekstów filozoficznych i analizy tradycyjnych problemów filozoficznych w kontekście ich związków z podstawowymi problemami współczesności; dostrzegania wspólnych obszarów refleksji w naukach społecznych; dostrzegania, analizowania i interpretowania różnych zjawisk społecznych; wykorzystywania wiedzy socjologicznej oraz procedur badawczych do diagnozowania i wyjaśniania problemów pedagogicznych.

2. Kształcenie w zakresie propedeutyki edukacji

Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia, działy i kierunki psychologii. Miejsce psychologii wśród nauk o człowieku. Procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne. Podstawy różnic indywidualnych: temperament, zdolności i zainteresowania, inteligencja. Pojęcie, koncepcje i uwarunkowania rozwoju człowieka. Charakterystyka rozwoju poznawczego, emocjonalnego i społecznego. Cechy specyficzne różnych okresów rozwoju człowieka. Modele zmiany rozwojowej. Mechanizmy dojrzewania, uczenia się i socjalizacji. Metody badawcze psychologii ogólnej i rozwojowej. Wybrane pojęcia i konstrukty teoretyczne pedagogiki. Działy i dyscypliny szczegółowe pedagogiki. Społeczno-kulturowy i osobowościowy proces wychowania a pedagogika. Nauki pedagogiczne dotyczące okresów rozwoju/edukacji człowieka oraz przedmiotu i obszaru praktyki. Struktura systemowa problemów pedagogicznych – związki z naukami o człowieku, społeczeństwie, kulturze. Integracyjny i interdyscyplinarny charakter pedagogiki. Orientacje metodologiczne w pedagogice: teoretyczne i empiryczne. Proces wychowania – dziedziny, cele, treści, uwarunkowania. Osobowość i osoba jako przedmiot i podmiot wychowania.

Historyczne i współczesne prądy oraz kierunki w pedagogice. Badania porównawcze w pedagogice jako źródło zmian rozwojowych i inspiracji. Proces kształcenia i jego efekty. Klasyczne i współczesne orientacje dydaktyczne. Systemy dydaktyczne – założenia, struktura, realizacja. Ogólne założenia, cele i treści kształcenia. Proces kształcenia – przebieg, aktywizacja. Obudowa dydaktyczna procesu kształcenia: zasady, metody, formy organizacyjne, środki dydaktyczne. Style pracy nauczyciela i uczniów. Efektywność kształcenia – pomiar, ewaluacja, uwarunkowania. Niepowodzenia dydaktyczne. Współczesne instytucje dydaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze. Pozaszkolne inspiracje dydaktyczne. Budowa, funkcje i metody badania narządów głosotwórczych człowieka. Zasady i warunki tworzenia głosu o odpowiednim nastawieniu i natężeniu. Profilaktyka i rehabilitacja narządu głosu.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: korzystania z teorii psychologicznych w rozumieniu zjawisk pedagogicznych; korzystania z wiedzy psychologicznej w formułowaniu i rozwiązywaniu problemów pedagogicznych; rozumienia zmian rozwojowych w ich wymiarze normatywnym i patologicznym; stosowania wiedzy o prawidłowościach i przebiegu rozwoju człowieka do opracowywania zadań dydaktycznych, wychowawczych i rehabilitacyjnych; zrozumienia istoty, czynników i uwarunkowań wychowania/edukacji w kontekście społeczno-kulturowym w pełnym cyklu życia człowieka; integracji problemów występujących w praktyce i teorii pedagogicznej; rozumienia myśli pedagogicznych i ich źródła, w kontekście prądów społecznych i ideowych współczesności; przyjmowania postawy refleksyjnej i krytycznej wobec różnych koncepcji pedagogicznych, aktualnych problemów pedagogicznych i praktyki wychowawczej; obserwowania, rozpoznawania i wyjaśniania sytuacji dydaktycznych i przebiegu procesu kształcenia; tworzenia własnego warsztatu pedagogicznego i przygotowania do prowadzenia zajęć dydaktycznych; świadomego kierowania wykorzystaniem własnego głosu.

3. Kształcenie w zakresie biomedycyny

Treści kształcenia: Ontogeneza – prawidłowości, uwarunkowania, mechanizmy regulacji i adaptacji, metody badań. Ontogenetyczne prawidłowości rozwoju człowieka. Fazy ontogenezy z uwzględnieniem potrzeb fizycznych i psychicznych człowieka, okresy krytyczne dla rozwoju i zdrowia. Mechanizmy dziedziczenia. Genetyczne uwarunkowania rozwoju (prawidłowości, zaburzenia). Diagnostyka i poradnictwo genetyczne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia przyczyn zmienności osobniczej i międzyosobniczej; analizy zaburzeń rozwojowych z punktu widzenia związków etiologii z symptomatologią; rozpoznawania indywidualnych potrzeb i możliwości człowieka w poszczególnych etapach ontogenezy; stosowania wiedzy genetycznej w poradnictwie.

B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH

1. Kształcenie w zakresie neurofizjologii

Treści kształcenia: Budowa, rozwój, funkcje i czynności układu nerwowego. Hormonalna regulacja funkcji życiowych. Neurofizjologiczne podstawy zachowania się człowieka. Patogeneza najczęstszych schorzeń układu nerwowego i narządów zmysłów. Możliwości kompensacyjne układu nerwowego.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: oceny neurochirurgicznej organizmu człowieka uwzględniającej budowę i funkcje układu nerwowego.

2. Kształcenie w zakresie psychopatologii rozwoju

Treści kształcenia: Zaburzenia psychiczne i ich uwarunkowania. Elementy psychologii klinicznej. Psychologia kliniczna jako dziedzina badań naukowych i zastosowań w diagnozie, rehabilitacji i profilaktyce. Modele zdrowia. Psychologiczne uwarunkowania zdrowia. Zdrowie psychiczne. Rodzaje zaburzeń psychicznych i ich uwarunkowania. Psychologiczne problemy osób niepełnosprawnych intelektualnie. Psychologiczne metody diagnozy problemów związanych ze zdrowiem, chorobą i niepełnosprawnością. Poradnictwo psychologiczne. Profilaktyka psychologiczna.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: rozumienia zjawisk homeostazy; rozumienia relacji organizm – funkcjonowanie psychofizyczne: rozpoznawania czynników wspomagających rozwój człowieka; rozpoznawania czynników psychologicznych ważnych dla powstawania zaburzeń zdrowia; rozpoznawania przejawów różnych zaburzeń zdrowia psychicznego; rozpoznawania psychologicznych uwarunkowań zaburzeń zachowania na różnych etapach rozwoju człowieka; korzystania z diagnozy psychologicznej dla potrzeb nauczania, wychowania i rehabilitacji; formułowania wskazań dla różnych rodzajów pomocy psychopedagogicznej.

3. Kształcenie w zakresie podstaw pedagogiki specjalnej

Treści kształcenia: Podstawowe problemy pedagogiki specjalnej jako nauki interdyscyplinarnej. Podstawy pedagogiki specjalnej – pojęcia, przedmiot, zakres i subdyscypliny. Opieka i rehabilitacja osób niepełnosprawnych od starożytności do czasów współczesnych. Wspólne i swoiste problemy osób z różnymi niepełnosprawnościami. Skala i dynamika zjawiska niepełnosprawności w Polsce i na świecie. Analiza porównawcza i typologia systemów kształcenia specjalnego w Polsce na tle systemów w innych państwach. Problemy dotyczące: efektywności, wyrównywania szans edukacyjnych oraz kształcenia pedagogów specjalnych. Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych. Idea integracji osób niepełnosprawnych w edukacji i społecznym funkcjonowaniu. Normalizacja warunków życia osób niepełnosprawnych. Kreatywność osób niepełnosprawnych w różnych przejawach ludzkiej aktywności. Podstawowe regulacje prawne dotyczące rehabilitacji edukacyjnej, społecznej, zawodowej i leczniczej. Poradnictwo, rehabilitacja społeczna i zawodowa oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Organizacje działające na rzecz osób niepełnosprawnych. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej – tyflopedagogika, surdopedagogika, oligofrenopedagogika, pedagogika upośledzonych umysłowo, pedagogika terapeutyczna, pedagogika resocjalizacyjna. Osoba niepełnosprawna, niedostosowana społecznie. Procesy rehabilitacji i resocjalizacji – charakterystyka, przebieg, uwarunkowania. Możliwości spełniania zadań rozwojowych przez osoby niepełnosprawne i niedostosowane społecznie. Zasady i metody pracy opiekuńczo-wychowawczej, rehabilitacyjnej i resocjalizacyjnej. Formy opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Działalność placówek resocjalizacyjnych – problemy funkcjonowania. Pedagogiczna opieka nad osobami niepełnosprawnymi w starszym wieku.

 Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: oceny celów i zasad pedagogiki specjalnej; stosowania wiedzy z zakresu pedagogiki specjalnej; oceny normalizacji, autonomii, autorewalidacji oraz warunków pomyślnej integracji i edukacji inkluzywnej; korzystania z wiedzy z zakresu pedagogiki specjalnej w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi.

4. Kształcenie w zakresie podstaw diagnostyki psychopedagogicznej

 Treści kształcenia: Podstawy, cele, założenia i obszary. Procedury badań diagnostycznych i eksperymentalnych w pedagogice specjalnej – analizy jakościowe i ilościowe. Przydatność metod diagnostycznych w ocenie rozwoju zaburzeń. Pedagogiczne metody oceny funkcjonowania edukacyjnego, fizycznego, psychicznego i społecznego osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie. Diagnoza na użytek działań rehabilitacyjnych i resocjalizacyjnych. Ocena skuteczności stosowanych metod wychowania, nauczania specjalnego, rehabilitacji i resocjalizacji. Rola i miejsce diagnostyki opiekuńczo-wychowawczej, rehabilitacyjnej i resocjalizacyjnej w pracy różnych placówek i instytucji. Poradnictwo i orzecznictwo psychopedagogiczne.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: diagnozowania psychopedagogicznego w zależności od stopnia i rodzaju zaburzenia a także wieku osoby niepełnosprawnej.

5. Kształcenie w zakresie dydaktyki i metodyk specjalnych

Treści kształcenia: Dydaktyka specjalna jako nauka teoretyczna i empiryczna. Podział dydaktyki specjalnej. Dydaktyka specjalna w kontekście porównawczym i interdyscyplinarnym. Koncepcje i systemy dydaktyczne kształcenia specjalnego. Zasady, metody oraz proces kształcenia w aspekcie trudności związanych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ewaluacja i efektywność w kształceniu specjalnym. Miejsce i rola dydaktyki specjalnej w szkolnictwie ogólnodostępnym. Uwarunkowania specyfiki pracy z rodziną osoby niepełnosprawnej. Założenia i metody wspierania rodziny z osobą niepełnosprawną w całym cyklu jej życia. Wpływ zaburzeń rozwoju dziecka na funkcjonowanie rodziny. Możliwości usprawniania i funkcjonowania osób niepełnosprawnych w rodzinie. Relacje między rodziną a specjalistami. Poradnictwo rodzinne. Regulacje prawne odnoszące się do osób z różnego rodzaju niepełnosprawnością i ich rodzin. Organizowanie procesu kształcenia osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje: obserwowania, rozpoznawania i wyjaśniania sytuacji dydaktycznych związanych z procesem kształcenia osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; przekładania wiedzy teoretycznej z zakresu pedagogiki specjalnej na postępowanie praktyczne; tworzenia warsztatu pracy i przygotowania do prowadzenia zajęć dydaktycznych z osobami niepełnosprawnymi oraz ich rodzinami.

IV. PRAKTYKI

Praktyki powinny trwać nie krócej niż 4 tygodnie.

Zasady i formę odbywania praktyk ustala jednostka uczelni prowadząca kształcenie.

V. INNE WYMAGANIA

1.      Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu wychowania fizycznego – w wymiarze 60 godzin, którym można przypisać do 2 punktów ECTS; języków obcych – w wymiarze 120 godzin, którym należy przypisać 5 punktów ECTS; technologii informacyjnej – w wymiarze 30 godzin, którym należy przypisać 2 punkty ECTS. Treści kształcenia w zakresie technologii informacyjnej: podstawy technik informatycznych, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menedżerska i/lub prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych, pozyskiwanie i przetwarzanie informacji – powinny stanowić co najmniej odpowiednio dobrany podzbiór informacji zawartych w modułach wymaganych do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL – European Computer Driving Licence).

2.      Programy nauczania powinny zawierać treści poszerzające wiedzę ogólną w wymiarze nie mniejszym niż 60 godzin, którym należy przypisać nie mniej niż 3 punkty ECTS.

3.      Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu ochrony własności intelektualnej, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

4.      Za przygotowanie do egzaminu dyplomowego (w tym za przygotowanie pracy dyplomowej, jeśli przewiduje ją program nauczania) student otrzymuje 10 punktów ECTS.

lista kierunków:

Pedagogika specjalna - studia licencjackie